Davranış bozuklukları, çocukluk döneminde ortaya çıkan ve yetişkinlik hayatını da doğrudan etkileyen psikolojik sorunların başında gelmektedir. Davranım bozukluğu olarak da adlandırılan bu durumlar, çocukların içerisinde bulundukları gelişim döneminin özelliklerinden farklıdır. Bu nedenle ayırt edici semptomların, alanında uzman psikiyatristler ve psikologlar tarafından teşhis edilmesi gerekmektedir.
Davranış bozuklukları, okul öncesi dönemlerden ergenlik dönemine kadar olan süreç içerisinde kendini göstermeye başlamaktadır. Uygunsuz davranışlar; cinsiyete, yaşa, davranış bozukluğu derecesine, sosyo ekonomik duruma, yaşam koşullarına, sosyal statülere ve eşlik eden başka psikolojik problemlerin olup olmadığına bağlı olarak farklılık gösterebilmektedir. Bu nedenle Terapi Destek Psikolojik Danışmanlık ailesi, teşhis ve tedavi süreçleri içerisinde aileler ile işbirliği sağlamayı ihmal etmemektedir.
Davranış Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Davranış bozuklukları, her çocukta farklı semptomlar ile kendini gösterebilmektedir. Ancak uygunsuz davranış olarak belirlenen eylemler genel olarak şu şekilde sıralanabilmektedir:
- İletişim kurarken pasif agresif bir hal takınılması ve sözlü saldırılarda bulunulması,
- Kardeşlik ve arkadaşlık gibi ilişkilerde saldırgan bir tutumun izlenmesi,
- Sözlü tehditlerin kullanılması,
- Düşmanca davranışların sergilenmesi ve kin tutulması,
- İntikam dürtüsünün kontrol edilememesi,
- Yetişkinler ve diğer otoriteleri tanınmaması,
- Okuldan ya da evden kaçılması,
- Sorumluluk almanın reddedilmesi,
- Çocuğun yararına olduğu bildiği halde inatçı bir tutum sergilemesi,
- Sık yalan söylenmesi,
- Dolandırıcılık, hırsızlık ve gasp gibi eylemlerin sergilenmesi,
- Kamu alanları ya da özel mülklere zarar verilmesi,
- Darp, kavgacılık, çetecilik ve cinsel istismar gibi zorbalıkların uygulanması,
- Hayvanlara ya da diğer canlılara zarar verilmesi,
- Bilinçli bir şekilde yangın çıkarılması,
- Mülklere izinsiz girilmesi,
- Kaba ve görgü kurallarına aykırı davranışların sergilenmesi,
- Saygısızlık yapmaktan çekinilmemesi ve hatta bu durum ile eğlenilmesi,
- Sopa, taş ve benzeri nesneler de dahil olmak üzere silah kullanmaktan çekinilmemesidir.
Yapılan araştırmalar, davranış bozukluklarının 3 farklı şekilde kendini gösterdiğini ortaya çıkarmıştır. Otorite ile çatışma, açık ve gizli yol olmak üzere adlandırılan bu süreçler ne kadar erken fark edilirse kontrol altına almak da o kadar kolay olmaktadır. Terapi Destek Psikolojik Danışmanlık ailesi, davranış bozuklukları karşısındaki tüm süreçler boyunca aileler ve çocukları desteklemeyi ilke edinmiştir.
Davranış Bozuklukları Tedavisi
Davranış bozukluklarının ihmal edilmesi, başta psikopati ve antisosyal kişilik bozukluğu olmak üzere birçok psikolojik soruna yol açabilmektedir. Bu durumları önlemek adına erken teşhis ve tedavi süreci büyük önem taşımaktadır. Tedavi planlamasında yer alan adımlar ise şu şekildedir:
- Aile ve çocuk arasında görülen iletişim sorunlarının giderilmesi,
- Terapi planının çocuğa özel olarak hazırlanması,
- Olumlu davranışları pekiştirmek adına ödüllendirme sistemlerinden yararlanılması,
- Çocukla iletişimin kesilmemesi için gereken adımların ailelere aktarılması,
- Çocuğun kendisini ifade edebilmesi için dışavurumsal çalışmalara yönlendirilmesi,
- Olumsuz davranışların sonuçları hakkında bilinçlendirme sağlamak için çalışmaların yürütülmesi,
- Gerek görülmesi halinde ilaç tedavisinin başlatılmasıdır.
Yapılan araştırmalar, davranış bozukluğu olan çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) görülme oranının daha yüksek olduğunu kanıtlamıştır. Bu nedenle çocuklar, özellikle okul çağına girdikten sonra uyum sorunlarını daha şiddetli şekilde göstermeye başlayabilmektedir. Bu durum karşısında eğitmenler, psikologlar, psikiyatristler ve ebeveynlerin işbirliği sağlanmalıdır.